Tijdens mijn afgelopen reis naar Bali ben ik als bestuurslid van de Stichting Kolewa, samen met Syta Plantinga en Holldyn Nitti drie dagen naar Sumba geweest. Sumba is een van de kleinere Sunda eilanden, ruiger dan de andere eilanden en nog niet echt ontdekt door het massatoerisme.
Het doel van deze reis was enerzijds een aantal patiëntjes ophalen en meenemen naar Bali zodat ze een (vervolg) schisis-operatie konden ondergaan en anderzijds om het werk wat de Yayasan Kolewa doet meer bekend te maken bij de lokale overheid en gezondheidszorg. Om 06.30 stond het busje bij mijn hotel in Sanur met Holldyn en Wayan, onze chauffeur. We moesten om 07.00 uur op het vliegveld zijn waar Syta inmiddels al aanwezig was. Na een vlucht van bijna 1,5 uur landden we op 1 van de vliegvelden van Sumba, inTambolaka op Bandara Udara Lede Kalumbang. We werden opgewacht door onze lokale scout Itha die ons deze dagen zou begeleiden en haar man die onze chauffeur was.
Na heel hartelijk ontvangen te zijn met het omleggen van een ikat shawl (Ikat is geweven stof met van te voren geverfde garens, dit in tegenstelling tot batik waarbij de stof met was behandeld wordt tijdens het proces van verven zodat er geen kleur opgenomen kan worden). Bij de ontvangst door bewoners, van hoog tot laag, word je met “de neus gekust”. In het begin wat vreemd, maar na een halve dag ben je aan dit ”neuzen” gewend, we hebben het meerdere keren meegemaakt en gezien. Na het kleine vliegveld verlaten te hebben was het eerste wat we deden even langsgaan bij een patiëntje die op onze lijst staat voor een operatie maar nog onvoldoende gewicht had. Ook nu bleek er door de voedingsproblemen door zijn schisis nog onvoldoende gewichtstoename hoewel we ook wel onze zorgen hadden omtrent de manier waarop het jongetje gevoed werd: op een leeftijd van ruim 1,5 jaar nog geen vaste voeding is niet echt bevorderlijk voor gewichtstoename. Samen met Itha en Holldyn hebben we voedingsadviezen besproken met de ouders en speciale voeding achtergelaten in de hoop dat bij een volgend bezoek het benodigde gewicht bereikt is zodat een operatie plaats kan vinden.
Wat direct opvalt op Sumba zijn de traditionele huizen: een centrale hoge plek in het dak en een sterke verbinding met de geesten of Marapu. Marapu omvat geesten van de doden, van heilige plaatsen, van erfstukken en de instrumenten die worden gebruikt om te communiceren met de geestenwereld. De doden worden dan ook op eigen terrein begraven in een huis die qua vorm hetzelfde is als de mensen die er wonen. Marapu is de inheemse religie en deze overtuiging wordt door de helft van de bevolking van Sumba omarmt. Men gelooft dat het leven in deze wereld slechts tijdelijk is en dat ze na het einde der tijden voor eeuwig in de geestenwereld zullen leven. Daarnaast heeft het katholicisme veel aanhangers (door de invloed van Portugese en Nederlandse missionarissen).
Na deze eerste indrukwekkende kennismaking door naar het hotel: Sinar Tambolaka. Even de tijd om een beetje op te frissen en tot rust te komen, maar al snel waren we weer op weg om langs patiëntjes te gaan en te controleren en deels mee te nemen zodat ze met ons mee konden terugvliegen. Een bezoek aan een origineel Sumba dorp Praiijing op de terugweg kon niet ontbreken, daar konden we ook het weven van ikat zien. Itha vertelde veel over de achtergrond van Sumba, begrafenisrituelen, waarom de huizen de speciale daken hebben en nog veel meer, hetgeen deze reis naast nuttig ook heel informatief maakte.
De volgende morgen om 07.00 uur weer bij het ontbijt met elkaar, ook Itha was er alweer bij. Zij heeft thuis behalve de zorg voor kinderen en man ook een geadopteerd kind. Daarnaast zet zij zich in als onze lokale scout maar is er ook voor veel lokale bewoners en misstanden. Groot respect voor haar en de omstandigheden waaronder ze zo actief is voor o.a. Kolewa. Na het ontbijt waren de eerste bezoeken die we deden aan een tweetal verschillende Puskes Mas: door de overheid gerunde gezondheidscentra. Holldyn hield hier een presentatie over het werk wat de Yayasan Kolewa doet en wat wij te bieden hebben en hoe men met ons in contact kan komen. Heel nuttig en zinvol omdat ook hier nog veel onbekend is over schisis en de behandelwijzen. Na deze bezoeken reden we voor een bezoek aan de regent van dit deel van Sumba: de Bupati Ibu Ratu Wat een oriënterend bezoek moest worden, georganiseerd door Itha werd een heel warme ontvangst waarbij gesproken werd over de mogelijkheden die de overheid kan bieden bij het bekendmaken van de mogelijkheden tot zorg. Tijdens deze ontmoeting werden we uitgenodigd om ’s avonds aanwezig te zijn bij een gala diner bij haar op de residentie wat georganiseerd werd door de gereformeerde christen Synode op Sumba. Met deze uitnodiging op zak reden we verder en bezochten we een aantal winkels om voor een aantal komende evenementen in Nederland leuke spullen als oorbellen, tasjes, T shirts en dergelijke te kopen die ik dan mee naar Nederland kon meenemen. Na een mooie ontvangst in het huis van de Bupati en een heerlijke maaltijd waren we moe en voldaan om 21.30 terug in ons hotel.
De volgende ochtend gingen we na het ontbijt alweer vroeg op pad naar een lokale markt. Heldy, onze kok in Rumah Bicara had gevraagd of we een aantal zaken daar wilden kopen en meenemen zoals pepers en de bloemen van de Papaya die ze in bepaalde gerechten gebruikt. Uiteindelijk werden de koffers die op de heenreis gevuld waren met folders, voeding en kleding, nu gevuld met groente e.d. en vertrokken we om 13.00 terug naar Bali. Terugvliegend met NAM Air, een maatschappij die voor we de lucht ingingen eerst met alle passagiers in gebed ging. Veel indrukken meenemend maar ook de voldoening hebben dat ik weer bij heb kunnen dragen aan meer bekendheid van het mooie werk dat de Yayasan doet.